فرهنگ نماز
اگر بعد از ركوع یا سجود شك كند كه كارهای واجب آن مانند ذكر و آرام بودن بدن را انجام داده یا نه ، باید به شك خود اعتنا نكند .
مسأله 1171
اگر در حالی كه به سجده میرود شك كند كه ركوع كرده یا نه ، یا شك كند كه بعد از ركوع ایستاده یا نه ، به شك خود اعتنا نكند .
مسأله 1172
اگر در حال برخاستن شك كند كه تشهد را بجا آورده یا نه ، باید اعتنا نكند ولی اگر شك كند كه سجده را بجا آورده یا نه باید برگردد وبجا آورد .
مسأله 1173
كسی كه نشسته یا خوابیده نماز میخواند ، اگر موقعی كه حمد یا تسبیحات میخواند ، شك كند كه سجده یا تشهد را بجا آورده یا نه ، باید به شك خود اعتنا نكند و اگر پیش از آن كه مشغول حمد یا تسبیحات شود ، شك كند كه سجده یا تشهد را بجا آورده یا نه ، باید بجا آورد .
مسأله 1174
اگر شك كند كه یكی از ركنهای نماز را بجا آورده یا نه ، چنانچه مشغول كاری كه بعد از آن است نشده ، باید آن را بجا آورد مثلا اگر پیش از خواندن تشهد شك كند كه دو سجده را بجا آورده یا نه باید بجا آورد و چنانچه بعد یادش بیاید كه آن ركن را بجا آورده بوده ، چون ركن زیاد شده نمازش باطل است .
مسأله 1175
اگر شك كند عملی را كه ركن نیست بجا آورده یا نه چنانچه مشغول كاری كه بعد از آن است نشده ، باید آن را بجا آورد ، مثلا اگر پیش از خواندن سوره شك كند كه حمد را خوانده یا نه ، باید حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن یادش بیاید كه آن را بجا آورده بوده چون ركن زیاد نشده نماز صحیح است .
مسأله 1176
اگر شك كند كه ركنی را بجا آورده یا نه ، چنانچه مشغول تشهد است اگر شك كند كه دو سجده را بجا آورده یا نه ، باید به شك خود اعتنا نكند و اگر یادش بیاید كه آن ركن را بجا نیاورده ، در صورتی كه مشغول ركن بعد نشده ، باید آن را بجا آورد و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است ، مثلا اگر پیش از ركوع ركعت بعد یادش بیاید كه دو سجده را بجا نیاورده ، باید بجا آورد و اگر در ركوع یا بعد از آن یادش بیاید نمازش باطل است .
مسأله 1177
اگر شك كند عملی را كه ركن نیست بجا آورده یا نه چنانچه مشغول كاری كه بعد از آنست شده ، باید به شك خود اعتنا نكند ، مثلا موقعی كه مشغول خواندن سوره است ، اگر شك كند كه حمد را خوانده یا نه ، باید به شك خود اعتنا نكند ، و اگر بعد یادش بیاید كه آنرا بجا نیاورده در صورتی كه مشغول ركن بعد نشده ، باید بجا آورد و اگر مشغول ركن بعد شده ، نمازش صحیح است . بنابر این اگر مثلا در قنوت یادش بیاید كه حمد را نخوانده ، باید بخواند و اگر در ركوع یادش بیاید نماز او صحیح است .
مسأله 1178
اگر شك كند كه سلام نماز را گفته یا نه ، یا شك كند درست گفته یا نه ، چنانچه مشغول تعقیب نماز یا نماز دیگر شده ، یا به واسطه انجام كاری كه نماز را به هم میزند ، از حال نمازگزار بیرون رفته ، باید به شك خود اعتنا نكند و اگر پیش از اینها شك كند ، باید سلام را بگوید . اما اگر در صحیح گفتن سلام شك كند در هر صورت باید به شك خود اعتنا ننماید چه مشغول كار دیگر شده باشد یا نه .
2 شك بعد از سلام
مسأله 1179
اگر بعد از سلام نماز شك كند كه نمازش صحیح بوده یا نه ، مثلا شك كند ركوع كرده یا نه ، یا بعد از سلام نماز چهار ركعتی شك كند كه چهار ركعت خوانده یا پنج ركعت به شك خود اعتنا نكند ، ولی اگر هر دو طرف شك او باطل باشد ، مثلا بعد از سلام نماز چهار ركعتی شك كند كه سه ركعت خوانده یا پنج ركعت ، نمازش باطل است .
3 شك بعد از وقت
مسأله 1180
اگر بعد از گذشتن وقت نماز شك كند كه نماز خوانده یا نه ، یا گمان كند كه نخوانده ، خواندن آن لازم نیست ، ولی اگر پیش از گذشتن وقت ، شك كند كه نماز خوانده یا نه ، یا گمان كند كه نخوانده ، باید آن نماز را بخواند بلكه اگر گمان كند كه خوانده ، باید آن را بجا آورد .
مسأله 1181
اگر بعد از گذشتن وقت شك كند كه نماز را درست خوانده یا نه به شك خود اعتنا نكند .
مسأله 1182
اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند چهار ركعت نماز خوانده ولی نداند به نیت ظهر خوانده یا به نیت عصر باید چهار ركعت نماز قضا به نیت نمازی كه بر او واجب است بخواند .
مسأله 1183
اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا ، بداند یك نماز خوانده ولی نداند سه ركعتی خوانده یا چهار ركعتی باید قضای نماز مغرب و عشا را بخواند .
4 كثیر الشك ( كسی كه زیاد شك میكند )
مسأله 1184
اگر كسی در یك نماز سه مرتبه شك كند ، یا در سه نماز پشت سرهم مثلا در نماز صبح و ظهر و عصر شك كند ، كثیر الشك است و چنانچه زیاد شك كردن او از غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد ، به شك خود اعتنا نكند .
مسأله 1185
كثیر الشك اگر در بجا آوردن چیزی شك كند ، چنانچه بجا آوردن آن نماز را باطل نمیكند ، باید بنا بگذارد كه آن را بجا آورده ، مثلا اگر شك كند كه ركوع كرده یا نه ، باید بنا بگذارد كه ركوع كرده است ، واگر بجا آوردن آن نماز را باطل میكند باید بنا بگذارد كه آن را انجام نداده مثلا اگر شك كند كه یك ركوع كرده یا بیشتر چون زیاد شدن ركوع نماز را باطل میكند باید بنا بگذارد كه بیشتر از یك ركوع نكرده است .
مسأله 1186
كسی كه در یك چیز نماز زیاد شك میكند ، چنانچه در چیزهای دیگر نماز شك كند باید بدستور آن عمل نماید ، مثلا كسی كه زیاد شك میكند سجده كرده یا نه اگر در بجا آوردن ركوع شك كند باید به دستور آن رفتار نماید یعنی اگر ایستاده است ركوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نكند .
مسأله 1187
كسی كه در نماز مخصوصی مثلا در نماز ظهر زیاد شك میكند اگر در نماز دیگر مثلا در نماز عصر شك كند ، باید به دستور شك رفتار نماید .
مسأله 1188
كسی كه وقتی در جای مخصوصی نماز میخواند زیاد شك میكند ، اگر در غیر آنجا نماز بخواند وشكی برای او پیش آید به دستور شك عمل نماید .
مسأله 1189
اگر انسان شك كند كه كثیر الشك شده یا نه ، باید به دستور شك عمل نماید . وكثیر الشك تا وقتی یقین نكند كه به حال معمولی مردم برگشته باید به شك خود اعتنا نكند .
مسأله 1190
كسی كه زیاد شك میكند ، اگر شك كند ركنی را بجا آورده یا نه ، و اعتنا نكند بعد یادش بیاید كه آن را بجا نیاورده ، چنانچه مشغول ركن بعد نشده ، باید آن را بجا آورد ، و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است ، مثلا اگر شك كند ركوع كرده یا نه و اعتنا نكند ، چنانچه پیش از سجده یادش بیاید كه ركوع نكرده ، باید ركوع كند و اگر در سجده یادش بیاید ، نمازش باطل است .
مسأله 1191
كسی كه زیاد شك میكند ، اگر شك كند چیزی را كه ركن نیست بجا آورده یا نه واعتنا نكند وبعد یادش بیاید كه آن را بجا نیاورده ، چنانچه از محل بجا آوردن آن نگذشته باید آنرا بجا آورد ، و اگر از محل آن گذشته نمازش صحیح است ، مثلا اگر شك كند كه حمد خوانده یا نه و اعتنا نكند ، چنانچه در قنوت یادش بیاید كه حمد نخوانده ، باید بخواند و اگر در ركوع یادش بیاید نماز او صحیح است .
شكیات نماز
5 شك امام ومأموم
مسأله 1192
اگر امام جماعت در شماره ركعتهای نماز شك كند مثلا شك كند كه سه ركعت خوانده یا چهار ركعت ، چنانچه مأموم یقین یا گمان داشته باشد كه چهار ركعت خوانده و به امام بفهماند كه چهار ركعت خوانده است ، امام باید نماز را تمام كند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست ونیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد كه چند ركعت خوانده است ومأموم در شماره ركعتهای نماز شك كند ، باید به شك خود اعتنا ننماید .
6 شك در نماز مستحبی
مسأله 1193
اگر در شماره ركعتهای نماز مستحبی شك كند ، چنانچه طرف بیشتر شك نماز را باطل میكند ، باید بنا را بر كمتر بگذارد مثلا اگر در نافله صبح شك كند كه دو ركعت خوانده یا سه ركعت ، باید بنا بگذارد كه دو ركعت خوانده است و اگر طرف بیشتر شك نماز را باطل نمیكند ، مثلا شك كند كه دو ركعت خوانده یا یك ركعت به هر طرف شك عمل كند ، نمازش صحیح است .
مسأله 1194
كم شدن ركن ، نافله را باطل میكند بنابر احتیاط واجب ، ولی زیاد شدن ركن ، آن را باطل نمیكند ، پس اگر یكی از كارهای نافله را فراموش كند و موقعی یادش بیاید كه مشغول ركن بعد از آن شده باید آن كار را انجام دهد و دوباره آن ركن را بجا آورد مثلا اگر در بین ركوع یادش بیاید كه سوره را نخوانده ، باید برگردد و سوره را بخواند و دوباره به ركوع رود .
مسأله 1195
اگر در یكی از كارهای نافله شك كند ، خواه ركن باشد یا غیر ركن ، چنانچه محل آن نگذشته ، باید بجا آورد و اگر محل آن گذشته ، به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1196
اگر در نماز مستحبی دو ركعتی گمانش به سه ركعت یا بیشتر برود یا گمانش به دو ركعت یا كمتر برود باید به همان گمان عمل كند ، مثلا اگر گمانش به یك ركعت میرود احتیاطا باید یك ركعت دیگر بخواند .
مسأله 1197
اگر در نماز نافله كاری كند كه برای آن سجده سهو واجب میشود ، یا یك سجده یا تشهد را فراموش نماید ، لازم نیست بعد از نماز ، سجده سهو یا قضای سجده و تشهد را بجا آورد .
مسأله 1198
اگر شك كند كه نماز مستحبی را خوانده یا نه ، چنانچه آن نماز مثل نماز جعفر طیار وقت معین نداشته باشد ، بنا بگذارد كه نخوانده است . و همچنین است اگر مثل نافله یومیه وقت معین داشته باشد و پیش از گذشتن وقت شك كند كه آن را بجا آورده یا نه ، ولی اگر بعد از گذشت وقت شك كند كه خوانده است یا نه ، به شك خود اعتنا نكند .
شكهای صحیح
مسأله 1199
در نه صورت اگر در شماره ركعتهای نماز چهار ركعتی شك كند ، باید فورا فكر نماید پس اگر یقین یا گمان به یك طرف شك پیدا كرد ، همان طرف را بگیرد و نماز را تمام كند وگرنه به دستورهائی كه گفته میشود عمل نماید و آن نه صورت از این قرار است : اول : آن كه بعد از سر برداشتن از سجده دوم شك كند دو ركعت خوانده یا سه ركعت ، كه باید بنا بگذارد سه ركعت خوانده و یك ركعت دیگر بخواند و نماز را تمام كند و بعد از نماز یك ركعت نماز احتیاط ایستاده یا دو ركعت نشسته به دستوری كه بعدا گفته میشود بجا آورد . دوم : شك بین دو و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم كه باید بنا بگذارد چهار ركعت خوانده و نماز را تمام كند وبعد از نماز دو ركعت نماز احتیاط ایستاده بخواند . سوم : شك بین دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم كه باید بنا بر چهار بگذارد و بعد از نماز دو ركعت نماز احتیاط ایستاده وبعد دو ركعت نشسته بجا آورد ، ولی اگر بعد از سجده اول یا پیش از سر برداشتن از سجده دوم یكی از این سه شك برایش پیش آید باید نماز را رها كند و دوباره بخواند . چهارم : شك بین چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجده دوم كه باید بنا بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند وبعد از نماز دو سجده سهو بجا آورد ولی اگر بعد از سجده اول ، یا پیش از سر برداشتن از سجده دوم ، این شك ، برای او پیش آید ، بنابر احتیاط واجب باید به دستوری كه گفته شد عمل كند و نماز را هم دوباره بخواند . پنجم : شك بین سه و چهار ، كه در هر جای نماز باشد ، باید بنابر چهار بگذارد ونماز را تمام كند و بعد از نماز یك ركعت نماز احتیاط ایستاده یا دو ركعت نشسته بجا آورد . ششم : شك بین چهار و پنج در حال ایستاده كه باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد ویك ركعت نماز احتیاط ایستاده یا دو ركعت نشسته بجا آورد . هفتم : شك بین سه و پنج در حال ایستاده كه باید بنشیند و تشهد بخواند ونماز را سلام دهد و دو ركعت نماز احتیاط ایستاده بجا آورد . هشتم : شك بین سه و چهار و پنج در حال ایستاده ، كه باید بنشیند و تشهد بخواند و بعد از سلام نماز دو ركعت نماز احتیاط ایستاده وبعد دو ركعت نشسته بجا آورد . نهم : شك بین پنج و شش در حال ایستاده كه باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجده سهو بجا آورد .
مسأله 1200
اگر یكی از شكهای صحیح برای انسان پیش آید نباید نماز را بشكند و چنانچه نماز را بشكند معصیت كرده است ، پس اگر پیش از انجام كاری كه نماز را باطل میكند مثل رو گرداندن از قبله ، نماز را از سر گیرد نماز دومش هم باطل است . و اگر بعد از انجام كاری كه نماز را باطل میكند ، مشغول نماز شود نماز دومش صحیح است .
مسأله 1201
اگر یكی از شكهائی كه نماز احتیاط برای آنها واجب است در نماز پیش آید ، چنانچه انسان نماز را تمام كند وبدون خواندن نماز احتیاط نماز را از سر بگیرد معصیت كرده است . پس اگر پیش از انجام كاری كه نماز را باطل میكند نماز را از سر گرفته ، نماز دومش هم باطل است و اگر بعد از انجام كاری كه نماز را باطل میكند ، مشغول نماز شده نماز دومش صحیح است .
مسأله 1202
وقتی یكی از شكهای صحیح برای انسان پیش آید چنانكه گفته شد ، باید فورا فكر كند ولی اگر چیزهائی كه به واسطه آنها ممكن است یقین یا گمان به یك طرف شك پیدا شود ، از بین نمیرود ، چنانچه كمی بعد فكر كند اشكال ندارد ، مثلا اگر در سجده شك كند میتواند تا بعد از سجده فكر كردن را تأخیر بیندازد .
مسأله 1203
اگر اول گمانش به یك طرف بیشتر باشد ، بعد دو طرف در نظر او مساوی شود ، باید به دستور شك عمل نماید . واگر اول دو طرف در نظر او مساوی باشد وبه طرفی كه وظیفه او است بنا بگذارد ، بعد گمانش به طرف دیگر برود ، باید همان طرف را بگیرد ونماز را تمام كند .
مسأله 1204
<-PollItems->
<-PollName->
پنجاه و چهارم: شهيدي در حالت نماز شب خواندن
صبح روز بعد از والفجر که برای انتقال شهدا و بقيه مجروحان به منطقه رفته بوديم با صحنه عجيب وی رو برو شدم.
در بين شهدا شهيدی بود که ديشب مجروح شده بود. اين شهيد روی سجاده‌ای نشسته بود. قرآن و مهرش روی سجاده بود و هر دو دستش شديداً مجروح شده بود او با اين حال شهيد شده بود. از خودم پرسيدم اينها با اين وضع هم نماز شبشان را ترک نکردند. ما کجای راه هستيم؟
پنجاه و پنجم: اندیشه‌ای که بهتر از عبادت یک سال است
آقای قدس می گوید: «روزی آقا می‌فرمود: یکی از علمای بزرگ نجف اشرف هنگام سحر و وقت نماز شب پسر نوجوانش را که در اطاق آقا خوابیده بود صدا زد و گفت: برخیز و چند رکعت نماز شب بخوان. پسر پاسخ داد: چشم.
آقا مشغول نماز شد و چند رکعت نماز خواند. ولی آقا زاده بر نخاست. مجدداً آقا او را صدا زد که: پسرم، پا شو چند رکعت نماز بخوان.
باز پسر گفت: چشم.
آقا مشغول نماز شد ولی دید فرزندش از رختخواب بر نمی‌خیزد، برای بار سوم او را صدا زد. پسر گفت: حاج آقا، من دارم فکر می‌کنم، همان فکری که درباره آن در روایت آمده است که: امام صادق (ع) می‌فرماید:
«تفکر ساعة خیر من عباده سنه» یک ساعت تفکر بهتر از یک سال عبادت است.
آیت الله العظمی بهجت فرمودند: آقا پرخاش کرد و فرمود: ... و خود آیت الله بهجت کلمه را بر زبان جاری نکرد، ولی ما همه فهمیدیم که آن بزرگ مرد فرموده بود: پدر سوخته، آن فکری از عبادت یک یا شصت سال بهتر است که انسان را به خواندن نماز شب وادارد، نه اینکه انسان وقت نماز شب دراز بکشد و فکر بکند و به این بهانه از خواندن آن شانه خالی کند».
<-PollItems->
<-PollName->
السلام و علیک یا امیرالمومنین علی علیه السلام
<-PollItems->
<-PollName->
پنجاه و يكم: نماز شب در اسارت
يكى از برادران آزاده مى‌گويد:
در يكى از اردوگاهها، پس از آن كه عزيزى از ميانمان رخت بربست و به شهادت رسيد، گروهبان عراقى درباره‌اش گفت:
(او اسيرى بود كه هر شب در گوشه اتاق شماره 12 نماز شب مى‌خواند). امام حسين (ع) از رسول خدا (ص) نقل كرد: كه آن حضرت فرمود: كسى كه عمرش با قيام شب و عبادت خدا خاتمه يابد اهل بهشت است.
پنجاه و دوم: نماز شب نخوانده بود گريه مى‌كرد.
حجت الاسلام على محدّث زاده درباره پدرش مرحوم حاج شيخ عبّاس قمى (ره) مى‌گويد:
يك روز صبح پدرم برخاست و شروع به گريه كردن نمود، از او پرسيدم: چرا اشك مى‌ريزيد؟
فرمود: براى اين كه ديشب نماز شب نخواندم! گفتم: پدر جان! نماز شب كه مستحب است و واجب نيست، شما كه ترك واجب نكرده‌ايد و حرامى به جا نياورده‌ايد، چرا اين طور نگرانيد؟ فرمود: فرزندم! نگرانى من از اين است كه من چه كرده‌ام كه بايد توفيق نماز شب خواندن از من سلب شود؟
پنجاه و سوم: توجه تام به حضرت حقّ
در نجف رسم بود که طلاب در ایام زیارتی، دسته دسته و بسیاری از اوقات با پای پیاده برای زیارت عتبات عالیات می رفتند و شب را در بین راه به جهت خواندن نماز شب توقف و هر یک در گوشه ای مشغول نماز شب می‌شدند.
در یکی از سفرها آقای روحانی پیر مردی که همراه آنها بود بیشتر فاصله گرفت و مشغول نماز شب شد، ناگهان آقایان غرش و نعره شیری را از نزدیک شنیدند و در صدد بر آمدند که چه بکنند. دیدند شیر به سوی آن پیرمرد میرود، گفتند:
«إنا لله و إنا إلیه راجعون» هیچ کاری نمی‌توانستند انجام بدهند، شیر رفت و رفت و رفت تا چند قدمی آن آقا ایستاد، آقا هم ظاهراً در رکعت وَتر بود، شیر چند دقیقه کنار آقا ایستاد و آقا را نگاه می‌کرد، آقا هم مانند مجسمه ایستاده بود و هیچ تکان نمی‌خورد، بعد از دقایقی شیر حرکت کرد و رفت.
چون قدری دور شد آقایان دوان دوان به خدمت آقا رفتند و بعد از تمام شدن نماز وَتر به او گفتند: آقا! از شیر نترسیدی؟ شگفت اینکه پا به فرار نگذاشتی، أحسنت! عجب دل قوی و با جرئتی داری؟ آقا فرمود: بله من ترسیدم، خیلی هم ترسیدم اما دیدم با فرار کردن از چنگال او نجات نمی‌یابم، لذا به خود گفتم که پس چه بهتر حال که باید طعمه شیر شوم، در حال مناجات و راز و نیاز با قاضی الحاجات باشم. و با این حال خوب از دنیا بروم.
حجة الاسلام و المسلمین آقای تهرانی یکی از شاگردان آقا جریان فوق را به صورت ذیل از آیت الله بهجت نقل میکند:
«حضرت استاد این قضیه را مکرر به این صورت نقل می‌فرمودند که در نجف معروف شده بود که فلان آقا از شیر نمی‌ترسد و در بیابان شیر را دیده نترسیده است.
از خود آقا در این باره سؤال می‌کنند می‌فرماید: نه، من نیز خیلی از شیر می‌ترسم، ولی وقتی در بیابان مشغول نماز بودم ناگهان شیری از بالای کوه به سوی من سرازیر شد، با خود گفتم: بهتر است اینک که قدرت بر رهایی از شیر را ندارم فکر فرار را کنار گذارم و همچنان به نماز مشغول شوم، و چه بهتر که مرا در حال نماز بدرد، لذا از نماز دست بر نداشتم و هیچ عکس العملی از خود نشان ندادم، تا اینکه شیر نزدیک من آمد و دید من کاری نمی کنم، دورادور من گشت و رفت».
ادامه زیباترین حکایات را در گزینه داستان فهرست این وبلاگ مطالعه فرمایید
<-PollItems->
<-PollName->
مسأله 1130
هر گاه برای ادب دستها را روی هم بگذارد ، اگر چه مثل آنها نباشد ، بنابر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند ، ولی اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا برای كار دیگر مثل خاراندن دست و مانند آن ، دستها را رویهم بگذارد اشكال ندارد .
چهارم از مبطلات نماز آن است كه بعد از خواندن حمد ، آمین بگوید . ولی اگر اشتباها یا از روی تقیه بگوید ، نمازش باطل نمیشود .
پنجم از مبطلات نماز آن است كه عمدا یا از روی فراموشی پشت به قبله كند ، یا به طرف راست یا چپ قبله برگردد ، بلكه اگر عمدا بقدری برگردد كه نگویند رو به قبله است ، اگر چه بطرف راست یا چپ نرسد ، نمازش باطل است .
مسأله 1131
اگر عمدا همه صورت را بطرف راست یا چپ قبله برگرداند نمازش باطل است بلكه اگر سهوا هم صورت را به این مقدار برگرداند احتیاط واجب آن است كه نماز را دوباره بخواند و لازم نیست كه نماز اول را تمام نماید ، ولی اگر سر را كمی بگرداند عمدا باشد یا اشتباها نمازش باطل نمیشود .
ششم از مبطلات نماز آن است كه عمدا كلمه‌ای بگوید كه از آن كلمه قصد معنی كند اگر چه معنی هم نداشته باشد ویك حرف هم باشد بلكه اگر قصد هم نكند بنابر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند در صورتی كه دو حرف یا بیشتر باشد ، ولی اگر سهوا بگوید نماز باطل نمیشود .
مسأله 1132
اگر كلمه‌ای بگوید كه یك حرف دارد ، چنانچه آن كلمه معنی داشته باشد مثل ( ق ) كه در زبان عرب به معنای این است كه نگهداری كن ، چنانچه معنی آن را بداند و قصد آنرا نماید ، نمازش باطل میشود ، بلكه اگر قصد معنای آن را نكند ولی ملتفت معنای آن باشد احتیاط واجب آن است كه نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1133
سرفه كردن و آروغ زدن و آه كشیدن در نماز اشكال ندارد ، ولی گفتن آخ و آه و مانند اینها كه دو حرف است ، اگر عمدی باشد نماز را باطل میكند .
مسأله 1134
اگر كلمه‌ای را به قصد ذكر بگوید مثلا به قصد ذكر بگوید : ( الله اكبر ) ودر موقع گفتن آن ، صدا را بلند كند كه چیزی را به دیگری بفهماند اشكال ندارد ولی چنانچه به قصد این كه چیزی به كسی بفهماند بگوید ، اگر چه قصد ذكر هم داشته باشد ، نماز باطل میشود .
مسأله 1135
خواندن قرآن در نماز ، غیر از چهار سوره‌ای كه سجده واجب دارد و در احكام جنابت گفته شد و نیز دعا كردن در نماز اشكال ندارد اگر چه به فارسی یا زبان دیگر باشد .
مسأله 1136
اگر چیزی از حمد و سوره و ذكرهای نماز را عمدا یا احتیاطا چند مرتبه بگوید اشكال ندارد .
مسأله 1137
در حال نماز ، انسان نباید به دیگری سلام كند واگر دیگری به او سلام كند ، باید طوری جواب دهد كه سلام مقدم باشد مثلا بگوید ( السلام علیكم ) یا ( سلام علیكم ) و نباید ( علیكم السلام ) بگوید .
مسأله 1138
انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا در غیر نماز فورا بگوید ، واگر عمدا یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد ، كه اگر جواب بگوید جواب آن سلام حساب نشود ، چنانچه در نماز باشد نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد ، جواب دادن واجب نیست .
مسأله 1139
باید جواب سلام را طوری بگوید كه سلام كننده بشنود ، ولی اگر سلام كننده كر باشد ، چنانچه انسان بطور معمول جواب او را بدهد كافی است .
مسأله 1140
نمازگزار جواب سلام را به قصد جواب بگوید نه به قصد دعا .
مسأله 1141
اگر زن یا مرد نامحرم یا بچه ممیز یعنی بچه‌ای كه خوب و بد را میفهمد به نمازگزار سلام كند ، نمازگزار باید جواب او را بدهد .
مسأله 1142
اگر نمازگزار جواب سلام را ندهد معصیت كرده ولی نمازش صحیح است .
مسأله 1143
اگر كسی به نمازگزار غلط سلام كند ، بطوری كه سلام حساب نشود ، جواب او واجب نیست .
مسأله 1144
جواب سلام كسی كه از روی مسخره یا شوخی سلام میكند واجب نیست ، واحتیاط واجب آن است كه در جواب سلام مرد و زن غیر مسلمان بگوید سلام یا فقط علیك .
مسأله 1145
اگر كسی به عده‌ای سلام كند ، جواب سلام او بر همه آنان واجب است ، ولی اگر یكی از آنان جواب دهد كافی است .
مسأله 1146
اگر كسی به عده‌ای سلام كند وكسی كه سلام كننده قصد سلام دادن به او را نداشته جواب دهد ، باز هم جواب سلام او بر آن عده واجب است .
مسأله 1147
اگر به عده‌ای سلام كند و كسی كه بین آنها مشغول نماز است شك كند كه سلام كننده قصد سلام كردن به او را هم داشته یا نه ، نباید جواب بدهد ، و همچنین است اگر بداند كه قصد او را هم‌داشته ولی دیگری جواب سلام را بدهد . اما اگر بداند كه قصد او را هم داشته و دیگری جواب ندهد ، باید جواب او را بگوید .
مسأله 1148
سلام كردن مستحب است و خیلی سفارش شده است كه سواره به پیاده وایستاده به نشسته و كوچكتر به بزرگتر سلام كند .
مسأله 1149
اگر دو نفر با هم به یكدیگر سلام كنند ، بر هر یك واجب است جواب سلام دیگری را بدهد .
مسأله 1150
در غیر نماز ، مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگوید مثلا اگر كسی گفت سلام علیكم در جواب بگوید سلام علیكم و رحمه الله .
هفتم از مبطلات نماز خنده با صدا و ترجیع و بنابر احتیاط واجب خنده با صدا اگر چه ترجیع نداشته باشد وعمدی است وچنانچه سهوا با صدا بخندد یا لبخند بزند نمازش باطل نمیشود .
مسأله 1151
اگر برای جلوگیری از صدای خنده حالش تغییر كند ، مثلا رنگش سرخ شود ، چنانچه از صورت نمازگزار بیرون رود ، باید نمازش را دوباره بخواند .
هشتم از مبطلات نماز آن است كه برای كار دنیا عمدا با صدا گریه كند ، ولی اگر برای كار دنیا بی صدا گریه كند اشكال ندارد ولی اگر از ترس خدا یا برای آخرت گریه كند ، آهسته باشد یا بلند اشكال ندارد ، بلكه از بهترین اعمال است .
نهم از مبطلات نماز كاری است كه صورت نماز را به هم بزند مثلا دست زدن و به هوا پریدن و مانند
اینها كم باشد یا زیاد عمدا باشد یا از روی فراموشی . ولی كاری كه صورت نماز را به هم نزند مثل اشاره كردن به دست اشكال ندارد .
مسأله 1152
اگر در بین نماز به قدری ساكت بماند كه نگویند نماز میخواند نمازش باطل میشود .
مسأله 1153
اگر در بین نماز كاری انجام دهد یا مدتی ساكت شود وشك كند كه نماز به هم خورده یا نه ، نمازش صحیح است .
دهم از مبطلات نماز ، خوردن و آشامیدن است ، اگر در نماز طوری بخورد یا بیاشامد كه نگویند نماز میخواند .
مسأله 1154
احتیاط واجب آن است كه در نماز هیچ چیز نخورد و نیاشامد چه موالات نماز بهم بخورد یا نخورد و چه بگویند نماز میخواند یا نگویند .
مسأله 1155
اگر در بین نماز ، غذائی را كه لای دندانها مانده فرو ببرد ، نمازش باطل نمیشود . واگر قند یا شكر و مانند اینها در دهان مانده باشد و در حال نماز كم كم آب شود و فرو رود نمازش اشكال پیدا میكند .
یازدهم از مبطلات نماز شك در ركعتهای نماز دو ركعتی یا سه ركعتی یا در دو ركعت اول نمازهای چهار ركعتی است .
دوازدهم از مبطلات نماز آن است كه ركن نماز را عمدا یا سهوا كم یا زیاد كند ، یا چیزی را كه ركن نیست عمدا كم یا زیاد نماید .
مسأله 1156
اگر بعد از نماز شك كند كه در بین نماز كاری كه نماز را باطل میكند انجام داده یا نه نمازش صحیح است.
چیزهائی كه در نماز مكروه است
مسأله 1157
مكروه است در نماز صورت را كمی به طرف راست یا چپ بگرداند و چشمها را هم بگذارد ، یا به طرف راست و چپ بگرداند و با ریش و دست خود بازی كند و انگشتها را داخل هم نماید و آب دهان بیندازد و به خط قرآن یا كتاب یا خط انگشتری نگاه كند ونیز مكروه است در موقع خواندن حمد و سوره و گفتن ذكر ، برای شنیدن حرف كسی ساكت شود ، بلكه هر كاری كه خضوع و خشوع را از بین ببرد مكروه میباشد .
مسأله 1158
موقعی كه انسان خوابش میآید و نیز موقع خودداری كردن از بول و غائط ، مكروه است نماز بخواند . و همچنین پوشیدن جوراب تنگ كه پا را فشار دهد در نماز مكروه میباشد ، و غیر اینها مكروهات دیگری هم در كتابهای مفصل گفته شده است.
مواردی كه می شود نماز واجب را شكست
مسأله 1159
شكستن نماز واجب از روی اختیار حرام است ، ولیبرای حفظ مال و جلوگیری از ضرر مالی یا بدنی مانعی ندارد .
مسأله 1160
اگر حفظ جان خود انسان یا كسی كه حفظ جان او واجب است یا حفظ مالی كه نگهداری آن واجب میباشد ، بدون شكستن نماز ممكن نباشد باید نماز را بشكند ولی شكستن نماز برای مالی كه اهمیت ندارد مكروه است .
مسأله 1161
اگر در وسعت وقت مشغول نماز باشد و طلبكار طلب خود را از او مطالبه كند ، چنانچه بتواند در بین نماز طلب او را بدهد ، باید در همان حال بپردازد و اگر بدون شكستن نماز ، دادن طلب او ممكن نیست باید نماز را بشكند و طلب او را بدهد ، بعد نماز را بخواند .
مسأله 1162
اگر در بین نماز بفهمد كه مسجد نجس است ، چنانچه وقت تنگ باشد ، باید نماز را تمام كند ، واگر وقت وسعت دارد و تطهیر مسجد نماز را به هم نمیزند باید در بین نماز تطهیر كند ، بعد بقیه نماز را بخواند و اگر نماز را به هم میزند ، باید نماز را بشكند ومسجد را تطهیر نماید بعد نماز را بخواند .
مسأله 1163
كسی كه باید نماز را بشكند ، اگر نماز را تمام كند معصیت كرده ، ولی نماز او صحیح است اگر چه احتیاط مستحب آن است كه دوباره بخواند .
مسأله 1164
اگر پیش از آن كه به اندازه ركوع خم شود ، یادش بیاید كه اذان یا اقامه را فراموش كرده ، چنانچه وقت نماز وسعت دارد ، مستحب است برای گفتن آنها نماز را بشكند.
شكیات نماز
شكیات نماز 23 قسم است : هشت قسم آن شكهائی است كه نماز را باطل میكند و به شش قسم آن نباید اعتنا كرد ونه قسم دیگر آن صحیح است .
شكهای مبطل
مسأله 1165
شكهائی كه نماز را باطل میكند از این قرار است : اول شك در شماره ركعتهای نماز دو ركعتی مثل نماز صبح و نماز مسافر ، ولی شك در شماره ركعتهای نماز مستحب دو ركعتی و بعضی از نمازهای احتیاط نماز را باطل نمیكند . دوم شك در شماره ركعتهای نماز سه ركعتی . سوم آن كه در نماز چهار ركعتی شك كند كه یك ركعت خوانده یا بیشتر . چهارم آن كه در نماز چهار ركعتی پیش از تمام شدن سجده دوم ، شك كند كه دو ركعت خوانده یا بیشتر ، در این صورت نمازش باطل و باید اعاده كند ، و بهتر آن است كه عمل به حكم شك نماید نماز را اعاده كند . پنجم شك بین دو و پنج یا دو و بیشتر از پنج . ششم شك بین سه وشش یا سه و بیشتر از شش . هفتم شك در ركعتهای نماز كه نداند چند ركعت خوانده است . هشتم شك بین چهار و شش یا چهار و بیشتر از شش چه پیش از تمام شدن
<-PollItems->
<-PollName->
مسأله 1090
سجده كردن برای غیر خداوند متعال حرام میباشد و بعضی از مردم عوام كه‌مقابل قبر امامان علیهم السلام پیشانی را به زمین میگذارند ، اگر برای شكر خداوند متعال باشد ، اشكال ندارد وگرنه حرام است .
مسأله 1091
در سجده چند چیز مستحب است :
1 كسی كه ایستاده نماز میخواند بعد از آن كه سر از ركوع برداشت وكاملا ایستاد وكسی كه نشسته نماز میخواند ، بعد از آن كه كاملا نشست ، برای رفتن به سجده تكبیر بگوید .
2 موقعی كه مرد میخواهد به سجده برود ، اول دستها را و زن اول زانوها را به زمین بگذارد .
3 بینی را به مهر یا چیزی كه سجده بر آن صحیح است بگذارد .
4 در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد ، بطوری كه سر آنها رو به قبله باشد .
5 در سجده دعا كند و از خدا حاجت بخواهد و این دعا را بخواند : یا خیر المسؤولین و یا خیر المعطین ارزقنی وارزق عیالی من فضلك فانك ذوالفضل العظیم . یعنی ای بهترین كسی كه از او سئوال میكنند و ای بهترین عطا كنندگان ، روزی بده به من و عیال من از فضل خودت ، پس بدرستی كه تو دارای فضل بزرگی .
6 بعد از سجده بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را بر كف پای چپ بگذارد .
7 بعد از هر سجده وقتی نشست و بدنش آرام گرفت تكبیر بگوید .
8 بعد از سجده اول بدنش كه آرام گرفت استغفر الله ربی و اتوب الیه بگوید .
9 سجده را طول بدهد ودر موقع نشستن دستها را روی رانها بگذارد .
10 برای رفتن به سجده دوم ، در حال آرامی بدن ( الله‌اكبر ) بگوید .
11 در سجده‌ها صلوات بفرستد واگر آن را به قصد ذكری كه در سجده‌ها دستور داده‌اند بگوید اشكال ندارد .
12 در موقع بلند شدن ، دستها را بعد از زانوها از زمین بردارد .
13 مردها آرنجها وشكم را به زمین نچسبانند و بازوها را از پهلو جدا نگاه دارند و زنها آرنجها وشكم را بر زمین بگذارند و اعضاء بدن را به یكدیگر بچسبانند . و مستحبات دیگر سجده در كتابهای مفصل گفته شده است .
مسأله 1092
قرآن خواندن در سجده مكروه است . و نیز مكروه است برای بر طرف كردن گرد وغبار ، جای سجده را فوت كند . و اگر در اثر فوت كردن ، دو حرف از دهان بیرون آید ، نماز باطل است و غیر از اینها مكروهات دیگری هم در كتابهای مفصل گفته شده است .
سجده واجب قرآن
مسأله 1093
در هر یك از چهار سوره والنجم و اقراء و الم تنزیل و حم سجده یك آیه سجده است ، كه اگر انسان بخواند یا گوش به آن دهد ، بعد از تمام شدن آن آیه ، باید فورا سجده كند و اگر فراموش كرد ، هر وقت یادش آمد باید سجده نماید .
مسأله 1094
اگر انسان موقعی كه آیه سجده را میخواند ، از دیگری هم بشنود چنانچه گوش داده دو سجده نماید و اگر به گوشش خورده یك سجده كافی است .
مسأله 1095
در غیر نماز اگر در حال سجده آیه سجده را بخواند یا به آن گوش بدهد باید سر از سجده بردارد و دوباره سجده كند .
مسأله 1096
اگر آیه سجده را از كسی كه قصد خواندن قرآن ندارد ، بشنود ، یا از مثل گرامافون آیه سجده را بشنود لازم نیست سجده نماید ، ولی اگر از آلتی كه صدای خود انسان را میرساند بشنود واجب است سجده كند .
مسأله 1097
در سجده واجب قرآن نمیشود بر چیزهای خوراكی و پوشاكی سجده كرد ، ولی سایر شرایط سجده را كه در نماز است لازم نیست مراعات كنند .
مسأله 1098
در سجده واجب قرآن باید طوری عمل كند كه بگویند سجده كرد .
مسأله 1099
هر گاه در سجده قرآن پیشانی را به قصد سجده به زمین بگذارد ، اگر چه ذكر نگوید كافیست و گفتن ذكر ، مستحب است و بهتر است بگوید : لا اله الا الله حقا حقا لا اله الا الله ایمانا وتصدیقا لا اله الا الله عبودیه ورقا سجدت لك یا رب تعبدا و رقا لا مستنكفا و لا مستكبرا بل انا عبد ذلیل ضعیف خائف مستجیر.
تشهد
مسأله 1100
در ركعت دوم تمام نمازهای واجب و ركعت سوم نماز مغرب و ركعت چهارم نماز ظهر و عصر و عشا باید انسان بعد از سجده دوم بنشیند و در حال آرام بودن بدن تشهد بخواند یعنی بگوید : اشهد ان لا اله الا الله وحده لاشریك له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله اللهم صل علی محمد و آل محمد .
مسأله 1101
كلمات تشهد باید به عربی صحیح و بطوری كه معمول است پشت سر هم گفته شود .
مسأله 1102
اگر تشهد را فراموش كند و بایستد و پیش از ركوع یادش بیاید كه تشهد را نخوانده ، باید بنشیند و تشهد را بخواند و دوباره بایستد و آنچه باید در آن ركعت خوانده شود بخواند ونماز را تمام كند واگر در ركوع یا بعد از آن یادش بیاید ، باید نماز را تمام كند و بعد از سلام نماز ، تشهد را قضا كند ، و بنابر احتیاط واجب برای تشهد فراموش شده دو سجده سهو بجا آورد .
مسأله 1103
مستحب است در حال تشهد بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را به كف پای چپ بگذارد و پیش از تشهد بگوید : الحمد لله یا بگوید بسم‌الله و بالله والحمد لله و خیر الاسماء لله ونیز مستحب است دستها را بر رانها بگذارد وانگشتها را به یكدیگر بچسباند و به دامان خود نگاه كند و بعد از تمام شدن تشهد بگوید و تقبل شفاعته و ارفع درجته .
مسأله 1104
مستحب است زنها در وقت خواندن تشهد ، رانها را بهم بچسبانند.
سلام نماز
مسأله 1105
بعد از تشهد ركعت آخر نماز مستحب است در حالیكه نشسته و بدن آرام است بگوید : السلام علیك ایها النبی و رحمه الله و بركاته وبعد از آن باید بگوید : السلام علیكم و بنابر احتیاط واجب اضافه كند و رحمه الله وبركاته یا بگوید : السلام علینا و علی عباد الله الصالحین .
مسأله 1106
اگر سلام نماز را فراموش كند و موقعی یادش بیاید كه صورت نماز به هم نخورده و كاری هم كه عمدی و سهوی آن نماز را باطل میكند مثل پشت به قبله كردن انجام نداده ، باید سلام را بگوید و نمازش صحیح است .
مسأله 1107
اگر سلام نماز را فراموش كند و موقعی یادش بیاید كه صورت نماز بهم خورده است ، چنانچه پیش از آن كه صورت نماز بهم بخورد كاری كه عمدی و سهوی آن نماز را باطل میكند ، مثل پشت بقبله كردن انجام نداده باشد نمازش صحیح است ، و اگر پیش از آن كه صورت نماز بهم بخورد ، كاری كه عمدی و سهوی آن نماز را باطل میكند انجام داده باشد بنابر احتیاط نمازش باطل است ، گرچه صحیح بودن آن خالی از قوت نیست.
ترتیب
مسأله 1108
اگر عمدا ترتیب نماز را به هم بزند ، مثلا سوره را پیش از حمد بخواند ، یا سجود را پیش از ركوع بجا آورد ، نماز باطل میشود .
مسأله 1109
اگر ركنی از نماز را فراموش كند و ركن بعد از آن را بجا آورد ، مثلا پیش از آن كه ركوع كند دو سجده نماید ، نماز باطل است .
مسأله 1110
اگر ركنی را فراموش كند و چیزی را كه بعد از آن است و ركن نیست بجا آورد ، مثلا پیش از آن كه دو سجده كند تشهد بخواند ، باید ركن را بجا آورد وآنچه را اشتباها پیش از آن خوانده دوباره بخواند .
مسأله 1111
اگر چیزی را كه ركن نیست فراموش كند وركن بعد از آن را بجا آورد ، مثلا حمد را فراموش كند و مشغول ركوع شود ، نمازش صحیح است .
مسأله 1112
اگر چیزی را كه ركن نیست فراموش كند و چیزی را كه بعد از آن است و آن هم ركن نیست بجا آورد ، مثلا حمد را فراموش كند و سوره را بخواند چنانچه مشغول ركن بعد شده باشد ، مثلا در ركوع یادش بیاید كه حمد را نخوانده ، باید بگذرد ونماز او صحیح است ، و اگر مشغول ركن بعد نشده باشد ، باید آنچه را فراموش كرده بجا آورد و بعد از آن ، چیزی را كه اشتباها جلوتر خوانده دوباره بخواند .
مسأله 1113
اگر سجده اول را به خیال این كه سجده دوم است ، یا سجده دوم را به خیال این كه سجده اول است بجا آورد ، نماز صحیح است و سجده اول او سجده اول و سجده دوم او سجده دوم حساب میشود.
موالات
مسأله 1114
انسان باید نماز را با موالات بخواند ، یعنی كارهای نماز مانند ركوع و سجود و تشهد را پشت سر هم بجا آورد و چیزهائی را كه در نماز میخواند بطوری كه معمول است پشت سر هم بخواند و اگر به قدری بین آنها فاصله بیندازد كه نگویند نماز میخواند نمازش باطل است گرچه بطور سهوی باشد .
مسأله 1115
اگر در نماز عمدا بین حرفها یا كلمات فاصله بیندازد و فاصله بقدری نباشد كه صورت نماز از بین برود بنابر احتیاط واجب نمازش باطل میشود و اگر سهوا باشد چنانچه مشغول ركن بعد نشده باشد ، باید آن حرفها یا كلمات را بطور معمول بخواند و اگر مشغول ركن بعد شده باشد ، نمازش صحیح است .
مسأله 1116
طول دادن ركوع و سجود و خواندن سوره‌های بزرگ ، موالات را بهم نمیزند.
قنوت
مسأله 1117
در تمام نمازهای واجب و مستحب پیش از ركوع ركعت دوم مستحب است قنوت بخواند ، و در نماز وتر با آن كه یك ركعت میباشد ، خواندن قنوت پیش از ركوع مستحب است ، و نماز جمعه در هر ركعت یك قنوت دارد و نماز آیات پنج قنوت و نماز عید فطر و قربان در ركعت اول پنج قنوت و در ركعت دوم چهار قنوت دارد .
مسأله 1118
اگر بخواهد قنوت بخواند باید احتیاطا دستها را مقابل صورت بلند كند وبقصد رجاء كف آنها را رو به آسمان و پهلوی هم نگهدارد و غیر شست ، انگشتهای دیگر را بهم بچسباند و بكف دستها نگاه كند .
مسأله 1119
در قنوت هر ذكری بگوید ، اگر چه یك سبحان الله باشد ، كافیست و بهتر است بگوید : لا اله الا الله الحلیم الكریم لا اله الا الله العلی العظیم سبحان الله رب السموات السبع و رب الأرضین السبع و ما فیهن و ما بینهن و رب العرش العظیم و الحمد لله رب العالمین .
مسأله 1120
مستحب است انسان قنوت را بلند بخواند ، ولی برای كسی كه نماز را به جماعت میخواند ، اگر امام جماعت صدای او را بشنود ، بلند خواندن قنوت مستحب نیست.
مسأله 1121
اگر عمدا قنوت نخواند قضا ندارد و اگر فراموش كند و پیش از آن كه باندازه ركوع خم شود یادش بیاید ، مستحب است بایستد و بخواند ، و اگر در ركوع یادش بیاید ، مستحب است بعد از ركوع قضا كند و اگر در سجده یادش بیاید ، مستحب است بعد از سلام نماز قضا نماید.
ترجمه نماز
1 - ترجمه سوره حمد بسم الله الرحمن الرحیم ، یعنی ابتدا میكنم بنام خداوندی كه در دنیا بر مؤمن و كافر رحم میكند و در آخرت بر مؤمن رحم مینماید . الحمد لله رب العالمین یعنی ثنا مخصوص خداوندیست كه پرورش دهنده همه موجوداتست . الرحمن الرحیم یعنی در دنیا بر مؤمن و كافر و در آخرت بر مؤمن رحم میكند . مالك یوم الدین یعنی پادشاه و صاحب اختیار روز قیامت است . ایاك نعبد و ایاك نستعین یعنی فقط ترا عبادت میكنیم و فقط از تو كمك میخواهیم . اهدنا الصراط المستقیم یعنی هدایت كن ما را به راه راست كه آن دین اسلام است . صراط الذین انعمت علیهم یعنی به راه كسانی كه به آنان نعمت دادی كه آنان پیغمبران و جانشینان پیغمبران هستند غیر المغضوب علیهم ولا الضالین یعنی نه به راه كسانی كه غضب كرده‌ای بر ایشان و نه آن كسانی كه گ
<-PollItems->
<-PollName->
عبادات شبانه بزرگان16
چهل و هشتم: نجات از شرّ دشمن به وسيله نماز شب
احمد بن محمد بن علی علوی حسینی مصری میگوید:
«حاکم مصر نزد احمد بن طولون، از من سعایت (بدگویی) کرده بود؛ لذا همّ و غم شدیدی مرا در خود گرفت؛ به طوری که بر جان خود می‌ترسیدم. به همین جهت به قصد بیت الله الحرام از مصر خارج شدم و از آن جا به عراق رفته وارد کربلا شدم و به قبر مطهر حضرت سید الشهداء (ع) پناه آوردم و از حضرتش امان طلبیدم و تا پانزده روز در آن مکان شریف بودم و دعا و زاری می‌نمودم.
تا آنکه یک وقت در میان خواب و بیداری ناگاه مولای خود حضرت صاحب الزمان و ولیّ الرحمن (ع) را زیارت کردم. فرمودند:
امام حسین علیه السلام به تو می‌فرمایند: فرزند من، آیا از فلان کس ترسیده‌ای؟
عرض کردم: آری؛ چون قصد کشتن مرا دارد و به همین جهت به مولای خود پناه آورده‌ام تا از او شکایت کنم.
حضرت فرمودند: چرا خدا را به دعایی که پیامبران در شداید و فشارها خوانده و نجات یافته‌اند، نخوانده‌ای؟
عرض کردم: آن دعا کدام است؟
فرمودند: شب جمعه غسل کن و نماز شب بخوان و سجده شکر انجام بده. بعد این دعا را در حالی که بر سر زانو و سر انگشتان پاها نشسته‌ای، بخوان.
و خود حضرت آن دعا را برایم خواندند و پنج شب متوالی این کار را انجام می‌دادند تا از حفظ شدم. شب ششم شب جمعه بود و دیگر تشریف نیاوردند. من برخاستم و غسل نمودم و تغییر لباس دادم بعد نماز شب را به جای آورده و سجده شکر کردم. سپس بر سر زانو و انگشتان پا نشسته دعا را خواندم.
شب شنبه آن حضرت را در خواب دیدم؛ فرمودند:
دعایت مستجاب شد و دشمنت بعد از آن که دعا را خواندی پیش روی کسی که نزد او سعایت کرده بود (احمد بن طولون) به هلاکت رسید.
احمد بن علوی مصری میگوید: صبح امام حسین (ع) را وداع گفته به سوی مصر روانه شدم. وقتی به اردن رسیدم مردی از همسایگان مصری خود را دیدم، که از اهل ایمان و شیعه بود. او به من خبر داد که احمد بن طولون دشمن تو را دستگیر کرد و دستور داد سرش را از پشت گردن بریدند و بدن او را به نیل انداختند و این جریان در شب جمعه اتفاق افتاد.
بعد از تحقیق، معلوم شد این کار مقارن تمام شدن دعای من بوده است؛ همان گونه که مولایم به من خبرش را داده بودند.
سید بن طاووس (ره) این قضیه را با سند دیگر و اندک اختلافی نقل کرده است که: احمد بن علوی مصری میگوید:
«در بازگشت، به مصر وقتی به یکی از منازل رسیدم ناگاه قاصدی از طرف اولاد خودم را دیدم. آن قاصد به همراه خود نامه ای به این مضمون داشت: آن مردی که از او فرار کردی، عده ای را به میهمانی دعوت کرد و برایشان سفره ای مهیا نمود.
میهمانان بعد از صرف غذا متفرق شدند و او هم شب خوابید در حالی که غلامانش در همان مکان حضور داشتند. صبحگاهان از وی هیچ صدا و اثری احساس نشد. لحاف را از صورتش برداشتند اما با کمال تعجب مشاهده کردند که سرش از قفا بریده و خونش جاری است».
چهل و نهم: اثر تربيت در كودك
سـهـل شـوشترى از بزرگان عرفاست كه در سن هشتاد سالگى، به سال 283 ه.ق از دنيا رفت.
او مـى‌گـويـد: مـن سـه سـاله بودم كه نيمه‌هاى شبى ديدم دايى‌ام محمدبن سوار از بستر خواب برخاسته و مشغول نماز شب است.
يك بار به من گفت: پسرم، آيا آن خداوندى كه تو را آفريده ياد نمى‌كنى؟ گفتم: چگونه او را ياد كنم؟ گفت: شب، هنگاميكه براى خواب در بسترت مى‌آرمى، سه بار از صميم دل بگو: خدا با من است و مـرا مى‌نگرد و من در محضر او هستم.
چند شب همين گفتار را از ته دل گفتم.
سپس به من گـفـت: ايـن جـمـلـه‌ها را هر شب هفت بار بگو.
من چنين كردم.
شيرينى اين ذكر در دلم جاى گرفت.
پس از يك سال به من گفت: آنچه گفتم در تمام عمر تا آنگاه كه تو را در گور نهند از جان و دل بگو، كه همين ذكر و معنويتش دست تو را در دو جهان بگيرد و نجات بخشد.
بـه ايـن تـرتـيـب نـور ايـمان به توحيد، در دوران كودكى در دلم راه يافت و بر سراسر قلبم چيره شد.
پنجاهم: وصيت حضرت آيت اللّه العظمى مرعشى نجفى رحمه الله عليه به فرزندش
حضرت آيت اللّه العظمى مرعشى نجفى رحمه الله عليه به فرزندش وصيت كرد سجّاده‌اش را با او دفن كنند.
حضرت آيت اللّه العظمى مرعشى نجفى رحمه الله عليه به فرزندش وصيت كرد:
سجّاده اى كه 70 سال بر روى آن نماز شب به جا آورده‌ام، و تسبيحى از تربت امام حسين عليه السلام كه با آن در سحرها به عدد دانه‌هايش استغفار كرده‌ام با من دفن شود.
زیباترین حکایت از بزرگان را درفهرست قسمت داستان مطالعه فرمایید لطفا نظر یادتون نره
<-PollItems->
<-PollName->
دوستان عزیز خوشحالم از اینکه این وبلاگ رو جهت گذروندون اوقاتتون استفاده کردید امیدوارم براتون مفید باشه .شما میتونید داستانها و حکایتی از زندگی بزرگان رو در قسمت داستان وبلاگ و احادیث نماز رو (بالغ بر340حدیث)را در قسمت حدیث و نیز مطالب متنوع خواندنی را در قسمت خواندنیها وبرگزیده تاریخ را درقسمت زندگی تاریخ پیامبرصل الله و علیه وآله و..... را مطالعه فرمایید.
لطفا ما رو از نظرات سازنده خودتون محروم نفرمایید متشکرم
<-PollItems->
<-PollName->
مرحوم شيخ محمد حسين مطهرى مصداق اين آيه از قرآن كريم است كه مىفرمايد:
«يا ايها الذين آمنوا قوا انفسكم و اهليكم».
اى كسانيكه ايمان آوردهايد خود و خانواده خود را حفظ كنيد.
يعنى با برنامههاى تربيتى و ارشادى كه پياده كرد خانواده خويش را به سوى خير و صلاح فرا خواند و بذر ايمان را در مزرعه دل و جان فرزندان خويش كاشت و اعمال و رفتارش در خانه به گونهاى بود كه عبادات و موازين دين برايش يك حقيقت محترمى بود نماز برايش اصل بود، روى آوردن به مستحبات و نوافل در متن زندگيش جارى بود و همراه با اين حالات معنوى در نهايت عطوفت و مودت با كودكان و همسر خويش برخورد مىنمود و آنان را به شوق و شعف وا ميداشت و چنين روابطى كه حاكى از صميميت و ناشى از صداقت بود آنان را نسبت به برنامههاى شيخ محمد حسين مشتاق ميساخت در واقع شيخ محمد حسين تنها مسؤول تأمين و رفع مشكلات مالى و اقتصادى خانواده نبود، وجود كيفى او اهميت افزونترى داشت و فرزندان او را به عنوان الگوى رفتارى و فكرى خويش تصور ميكردند، محمد حسين با اين تفكر و احساس زندگى مى‌كرد كه وجودش براى اهل خانه اهميت دارد و بچهها به حمايت او نياز خواهند داشت، نسبت به تكاليف دينى و امور اخلاقى فرزندان دقت و توجهى خاص نشان ميداد اما ميكوشيد چهره عبادات و موازين دينى را نزد آنان تلخ و خشك نشان ندهد و همراه با يك لذت معنوى و نشاط روحى باشد به سخنان فرزندان خود با دقت گوش ميداد و آنها را در بروز استعدادهايشان تشويق مينمود و اين تحسين موجب ميگرديد تا آنان رفتارها و كوششهاى خويش را به نحو احسن انجام دهند.
در ناراحتيها و غمهاى اهل خانه احساس همدردى داشت و در رفع ناگواريها تلاش ميكرد و سعى مينمود احساسات دوران كودكى و نوجوانى را قابل توجه تلقى كرده و در ضمن، اين تمايلات را به سوى ارزشهاى مذهبى و خلقهاى عالى هدايت كند. شهيد مطهرى ميگويد: «ما از بچگى اين را ميديديم كه از نظر ايشان (پدرمان) آنچه كه مربوط به دين و مذهب بود در نهايت احترام بود، نماز يك حقيقت محترم بلكه محترمترين حقيقتها بود. ما حس ميكرديم ماه رمضان كه ميآيد واقعاً يك امر قابل احترامى ميآيد يك امرى ميآيد كه دارد استقبال ميشود.
از ماه رجب و شعبان به استقبال ميرفتند. يعنى مرتب روزه مستحبى ميگرفتند پيشواز ميرفتند، پيشواز رفتن (يعنى) مهمانى دارد ميآيد كه ما داريم استقبالش ميكنيم، معلوم بود كه به سوى يك امر بزرگ و خطير دارند ميروند اگر بچه من يك ذره قابل باشد در او اثر ميگذارد، اگر در خانوادهاى بچه حس كند كه پدر راستى را به دليل اين كه راستى است (ترك نميكند) دروغ اساساً به زبان اين پدر نميآيد او راستگو ميشود».
از اينجاست كه شيخ محمد حسين آيه مورد اشاره در صدر اين بخش را بطور عملى در زندگى خود پياده كرد و خانواده خود را براى پيمودن مسير درستى و راستى و رسيدن به چشمه پاكى و تقوا تربيت كرد.
البته او اول تمامى رفتارهاى دينى و اخلاقى خويش را كنترل نمود و مهار نفس اماره را در دست گرفت و پس از آن كه در چشمه تقوا و ايمان خود را شستشو داد و جرعه هايى از اقيانوس معنويت را نوشيد اهل خانه را متوجه حقايق ايمانى و گوهرهاى پارسايى نمود.
چهل و هفتم: علاّمه محمّد حسين كاشف الغطاء
هر شب با صداى استاد از خواب بيدار مى‌شد. آيت اللّه شيخ آقا بزرگ تهرانى رحمه الله عليه مى‌گويد:
روزى علاّمه محمّد حسين كاشف الغطاء به استاد بزرگمان علامه نورى گفت: بعضى از شبها احساس سنگينى مى‌كنم و نماز شب از دست مى‌رود. علامه نورى با عتاب پدرانه‌اى فرمود: چرا؟ چرا؟ برخيز! برخيز!.
پس از گذشت سالها علامه نورى وفات كرد. روزى علاّمه كاشف الغطاء به من فرمود: صداى رساى استادم محدّث نورى هر شب ساعتى به سپيده صبح به گوشم مى‌رسد و مرا بيدار مى‌كند و به نماز شب بر مى‌خيزم. صدايى كه صلا در مى‌دهد: محمّد حسين! فرزندم ! چرا؟ چرا خوابيده‌اى؟ بيدار شو، برخيز، برخيز!
<-PollItems->
<-PollName->
مسأله 1040
بعد از تمام شدن ذكر ركوع ، باید راست به ایستد وبعد از آن كه بدن آرام گرفت به سجده رود واگر عمدا پیش از ایستادن ، یا پیش از آرام گرفتن بدن به سجده رود نمازش باطل است .
مسأله 1041
اگر ركوع را فراموش كند و پیش از آن كه به سجده برسد ، یادش بیاید ، باید بایستد بعد به ركوع رود و چنانچه به حالت خمیدگی به ركوع برگردد ، نمازش باطل است .
مسأله 1042
اگر بعد از آن كه پیشانی بزمین برسد ، یادش بیاید كه ركوع نكرده بنابر احتیاط واجب باید بایستد و ركوع را بجا آورد و نماز را تمام كند و دوباره بخواند .
مسأله 1043
مستحب است پیش از رفتن به ركوع در حالی كه راست ایستاده تكبیر بگوید و در ركوع زانوها را به عقب دهد و پشت را صاف نگهدارد و گردن را بكشد و مساوی پشت نگهدارد و بین دو قدم را نگاه كند وپیش از ذكر یا بعد از آن صلوات بفرستد و بعد از آن كه از ركوع برخاست و راست ایستاد ، در حال آرامی بدن بگوید سمع الله لمن حمده .
مسأله 1044
مستحب است در ركوع زنها دست را از زانو بالاتر بگذارند و زانوها را به عقب ندهند.
سجود
مسأله 1045
نمازگزار باید در هر ركعت از نمازهای واجب و مستحب ، بعد از ركوع دو سجده كند وسجده آن است كه پیشانی و كف دو دست و سر دو زانو و سر دو انگشت بزرگ پاها را بر زمین بگذارد .
مسأله 1046
دو سجده روی هم یك ركن است كه اگر كسی در نماز واجب عمدا یا از روی فراموشی هر دو را ترك كند ، یا دو سجده دیگر به آنها اضافه نماید ، نمازش باطل است.
مسأله 1047
اگر عمدا یك سجده كم یا زیاد كند ، نماز باطل میشود و اگر سهوا یك سجده كم كند حكم آن بعدا گفته خواهد شد .
مسأله 1048
اگر پیشانی را عمدا یا سهوا به زمین نگذارد ، سجده نكرده است . اگر چه جاهای دیگر به زمین برسد ولی اگر پیشانی را به زمین بگذارد و سهوا جاهای دیگر را به زمین نرساند ، یا سهوا ذكر نگوید سجده صحیح است .
مسأله 1049
در سجده هر ذكری بگوید كافی است ولی احتیاط واجب آن است كه مقدار ذكر از سه مرتبه سبحان الله یا یك مرتبه سبحان ربی الاعلی و بحمده كمتر نباشد ومستحب است سبحان ربی الاعلی و بحمده را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید .
مسأله 1050
در سجود باید به مقدار ذكر واجب ، بدن آرام باشد و موقع گفتن ذكر مستحب هم ، اگر آن را به قصد ذكری كه برای سجده دستور داده‌اند بگوید ، آرام بودن بدن لازم است .
مسأله 1051
اگر پیش از آن كه پیشانی به زمین برسد و بدن آرام بگیرد عمدا ذكر سجده را بگوید ، یا پیش‌از تمام شدن ذكر عمدا سر از سجده بردارد ، نماز باطل است .
مسأله 1052
اگر پیش از آن كه پیشانی به زمین برسد و بدن آرام گیرد ، سهوا ذكر سجده را بگوید و پیش از آن كه سر از سجده بردارد ، بفهمد اشتباه كرده باید دوباره در حال آرام بودن ، ذكر را بگوید .
مسأله 1053
اگر بعد از آن كه سر از سجده برداشت ، بفهمد كه پیش از آرام گرفتن بدن ذكر را گفته یا پیش از آن كه ذكر سجده تمام شود سر برداشته نمازش صحیح است .
مسأله 1054
اگر موقعی كه ذكر سجده را میگوید ، یكیاز هفت عضو را عمدا از زمین بردارد ، نماز باطل میشود ولیموقعی كه مشغول گفتن ذكر نیست ، اگر غیر پیشانی جاهای دیگر را از زمین بردارد و دوباره بگذارد اشكال ندارد .
مسأله 1055
اگر پیش از تمام شدن ذكر سجده سهوا پیشانی را از زمین بردارد نمیتواند دوباره بزمین بگذارد وباید آنرا یك سجده حساب كند ، ولی اگر جاهای دیگر را سهوا از زمین بردارد ، باید دو مرتبه به زمین بگذارد و ذكر را بگوید .
مسأله 1056
بعد از تمام شدن ذكر سجده اول باید بنشیند تا بدن آرام گیرد و دوباره به سجده رود .
مسأله 1057
جای پیشانی نمازگزار باید از جاهای زانوهایش پست‌تر و بلند تر از چهار انگشت بسته نباشد ، بلكه احتیاط واجب آن است كه جای پیشانی او از جای انگشتانش پست‌تر و بلند تر از چهار انگشت بسته نباشد .
مسأله 1058
در زمین سراشیب كه سراشیبی آن درست معلوم نیست احتیاط واجب آن است كه جای پیشانی نمازگزار از جای انگشتهای پا و سر زانوهای او بیش از چهار انگشت بسته بلند تر نباشد .
مسأله 1059
اگر پیشانی را سهوا به چیزی بگذارد كه از جای انگشتهای پا و سر زانوهای او بلند تر از چهار انگشت بسته است ، چنانچه بلندی آن بقدری است كه نمیگویند در حال سجده است ، میتواند سر را بردارد و به چیزی كه بلندی آن به اندازه چهار انگشت بسته یا كمتر است بگذارد و میتواند سر را بروی آنچه باندازه چهار انگشت یا كمتر است بكشد ، و اگر بلندی آن بقدری است كه میگویند در حال سجده است احتیاط واجب آن است كه پیشانی را از روی آن بروی چیزی كه بلندی آن به اندازه چهار انگشت بسته یا كمتر است بكشد ، واگر كشیدن پیشانی ممكن نیست ، بنابر احتیاط واجب باید نماز را تمام كند و دوباره بخواند .
مسأله 1060
باید بین پیشانی و آنچه بر آن سجده میكند چیزی نباشد پس اگر مهر بقدری چرك باشد كه پیشانی به خود مهر نرسد ، سجده باطل است ولی اگر مثلا رنگ مهر تغییر كرده باشد اشكال ندارد .
مسأله 1061
در سجده باید كف دست را بر زمین بگذارد ولی در حال ناچاری پشت دست هم مانعی ندارد ، و اگر پشت دست ممكن نباشد ، باید مچ دست را بگذارد ، و چنانچه آن را هم نتواند ، باید تا آرنج هر جا كه میتواند بر زمین بگذارد و اگر آن هم ممكن نیست ، گذاشتن بازو كافی است .
مسأله 1062
در سجده باید بنابر احتیاط واجب سر دو انگشت بزرگ پاها را به زمین بگذارد ، و اگر انگشتهای دیگر پا ، یا روی پا را به زمین بگذارد ، یا به واسطه بلند بودن ناخن ، سر شست بزمین نرسد نماز باطل است وكسی كه به واسطه ندانستن مسأله نمازهای خود را این طور خوانده بنابر احتیاط مستحب ، باید دوباره بخواند .
مسأله 1063
كسی كه مقداری از شست پایش بریده ، باید بقیه آن را به زمین بگذارد ، و اگر چیزی از آن نمانده ، یا اگر مانده خیلی كوتاه است باید بقیه انگشتان را بگذارد واگر هیچ انگشت ندارد ، باید هر مقداری از پا باقی مانده به زمین بگذارد .
مسأله 1064
اگر بطور غیر معمول سجده كند ، مثلا سینه وشكم را به زمین بچسباند ، بنابر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند ، واگر پاها را درازا كند ، اگر چه هفت عضوی كه گفته شد به زمین برسد ، باید نماز را دوباره بخواند .
مسأله 1065
مهر یا چیز دیگری كه بر آن سجده میكند ، باید پاك باشد ، ولی اگر مثلا مهر را روی فرش نجس بگذارد ، یا یك طرف مهر نجس باشد و پیشانی را به طرف پاك آن بگذارد اشكال ندارد .
مسأله 1066
اگر در پیشانی دمل و مانند آن باشد ، چنانچه ممكن است باید با جای سالم پیشانی سجده كند ، و اگر ممكن نیست باید زمین را گود كند ودمل را در گودال و جای سالم را به مقداری كه برای سجده كافی باشد بر زمین بگذارد .
مسأله 1067
اگر دمل یا زخم تمام پیشانی را گرفته باشد باید بیكی از دو طرف پیشانی سجده كند و اگر ممكن نیست به چانه و اگر به چانه هم ممكن نیست باید به هر جای از صورت كه ممكن است سجده كند و اگر به هیچ جای از صورت ممكن نیست باید با جلو سر سجده نماید .
مسأله 1068
كسی كه نمیتواند پیشانی را به زمین برساند باید به قدری كه میتواند خم شود و مهر یا چیز دیگری را كه سجده بر آن صحیح است روی چیز بلندی گذاشته و طوری پیشانی را بر آن بگذارد كه بگویند سجده كرده است ، ولی باید كف دستها و زانوها و انگشتان پا را بطور معمول بزمین بگذارد .
مسأله 1069
كسی كه هیچ نمیتواند خم شود باید برای سجده بنشیند و با سر اشاره كند و اگر نتواند باید با چشمها اشاره نماید و در هر دو صورت احتیاط واجب آن است كه اگر میتواند بقدری مهر را بلند كند كه پیشانی را بر آن بگذارد و اگر نمیتواند احتیاط مستحب آن است كه مهر را بلند كند وبه پیشانی بگذارد ، و اگر با سر یا چشمها هم نمیتواند اشاره كند ، باید در قلب نیت سجده كند ، و بنابر احتیاط واجب با دست و مانند آن برای سجده اشاره نماید .
مسأله 1070
كسی كه نمیتواند بنشیند ، باید ایستاده نیت سجده كند و چنانچه میتواند ، برای سجده با سر اشاره كند و اگر نمیتواند ، با چشمها اشاره نماید و اگر این را هم نمیتواند ، در قلب نیت سجده كند ، وبنابر احتیاط واجب با دست و مانند آن برای سجده اشاره نماید .
مسأله 1071
اگر پیشانی بیاختیار از جای سجده بلند شود ، چنانچه ممكن باشد باید نگذارد دوباره به جای سجده برسد ، واین یك سجده حساب میشود ، چه ذكر سجده را گفته باشد یا نه واگر نتواند سر را نگهدارد وبی اختیار دوباره به جای سجده برسد ، رویهم یك سجده حساب میشود و اگر ذكر نگفته باشد باید بگوید .
مسأله 1072
جائی كه انسان باید تقیه كند میتواند بر فرش ومانند آن سجده نماید ولازم نیست برای نماز به جای دیگر برود .
مسأله 1073
اگر روی چیزی كه بدن روی آن آرام نمیگیرد سجده كند باطل است ولی روی تشك پر یا چیز دیگری كه بعد از سر گذاشتن و مقداری پائین رفتن آرام میگیرد سجده كند اشكال ندارد .
مسأله 1074
اگر انسان ناچار شود كه در زمین گل نماز بخواند میتواند در حالی كه ایستاده است ، برای سجده با سر اشاره كند و تشهد را ایستاده بخواند و اگر سجده وتشهد را بطور معمول هم بجا آورد ، نمازش صحیح است .
مسأله 1075
در ركعت اول و ركعت سومی كه تشهد ندارد ، مثل ركعت سوم نماز ظهر و عصر و عشا اگر بعد از سجده دوم بدون آن كه مقداری بنشیند برای ركعت بعد برخیزد نمازش صحیح است ، ولی بنابر احتیاط واجب باید بعد از سجده دوم قدری بیحركت بنشیند و بعد برخیزد .
چیزهائی كه سجده بر آنها صحیح است
مسأله 1076
باید بر زمین و چیزهای غیر خوراكی كه از زمین میروید ، مانند چوب و برگ درخت سجده كرد و سجده بر چیزهای خوراكی و پوشاكی صحیح نیست و نیز سجده كردن بر چیزهای معدنی مانند طلا و نقره و عقیق و فیروزه باطل است اما سجده كردن بر سنگهای معدنی مانند سنگ مرمر و سنگهای سیاه اشكال ندارد .
مسأله 1077
احتیاط واجب آن است كه بر برگ درخت مو اگر تازه باشد سجده نكنند .
مسأله 1078
سجده بر چیزهائی كه از زمین میروید و خوراك حیوان است مثل علف و كاه صحیح است .
مسأله 1079
سجده بر گلهائی كه خوراكی نیستند ، صحیح است ولی سجده بر دواهای خوراكی كه از زمین میروید ، مانند گل بنفشه و گل گاوزبان صحیح نیست .
سجود
مسأله 1080
سجده بر گیاهی كه خوردن آن در بعضی از شهرها معمول است ودر شهرهای دیگر معمول نیست و نیز سجده بر میوه نارس صحیح نیست ولی سجده بر توتون جایز است.
مسأله 1081
سجده بر سنگ آهك و سنگ گچ صحیح است بلكه به گچ و آهك پخته و آجر و كوزه گلی و مانند آن هم میشود سجده كرد .
م
<-PollItems->
<-PollName->
تبادل
لینک هوشمند
 |
 |
 |
 |
|
 |
|
|
||
 |
 |
 |
آمار
وب سایت:Alternative content
<-PollItems->
<-PollName->
Copyright 2010 - s53.loxblog.com & Designer: